Mae Prifysgol Caerdydd wedi sicrhau bron 拢1m o arian gan yr UE i leihau鈥檙 defnydd o ynni a mynd i鈥檙 afael 芒 thlodi tanwydd drwy greu mwy o adeiladau ynni effeithlon.
Caiff yr ymchwil ei harwain gan yr Athro Yacine Rezgui yng nghanolfan ragoriaeth Sefydliad Ymchwil Adeiladau (BRE) y Brifysgol, yn yr Ysgol Peirianneg.
Mae ei waith i wella rheoli ynni yn cynnwys dau safle yng Nghymru, un yn Aberdaugleddau yn Sir Benfro a鈥檙 llall yn hen waith dur Glyn Ebwy, 艾叉A片.
Caiff deilliannau鈥檙 ymchwil eu defnyddio ledled Ewrop mewn ymgais i sicrhau bod ynni鈥檔 cael ei ddefnyddio鈥檔 fwy effeithlon mewn adeiladau ac ardaloedd.
Meddai鈥檙 Athro Rezgui: 鈥淢ae elfen amgylcheddol, gymdeithasol ac economaidd gref i鈥檙 gwaith.
鈥淥 safbwynt amgylcheddol, bydd y gwaith yn cyfrannu at gyflawni targedau ynni a lleihau carbon yr UE, a weithredir gan y DU, gan arwain y ffordd at amgylchedd adeiledig mwy cynaliadwy.
鈥淥 safbwynt cymdeithasol, bydd y gwaith yn helpu i leddfu ar broblem hollbwysig tlodi tanwydd, yng Nghymru鈥檔 arbennig.
鈥淥 safbwynt economaidd, bydd yr ymchwil yn hyrwyddo modelau busnes newydd ar draws y gadwyn gwerth ynni gyda photensial cryf i greu swyddi yn y sector ynni.鈥�
Mae canolfan BRE y Brifysgol yn gweithio gyda鈥檙 BRE - sef yr awdurdod sy鈥檔 rheoleiddio鈥檙 amgylchedd adeiledig yn y DU - i wella adeiladau drwy ymchwil a gwybodaeth.
Mae鈥檙 tri phrosiect yn cynnwys nifer o bartneriaid o wledydd sy鈥檔 cynnwys y DU, yr Eidal, yr Almaen, Sbaen, Ffrainc, y Swistir, Gwlad Belg, y Weriniaeth Tsiec ac Iwerddon.
Y prosiectau yw:
piSCES (拢380,000)
Gwaith i leihau costau ac 么l-droed carbon rhwydweithiau ynni yn y diwydiant prosesu pysgod. Ymhlith y partneriaid mae Awdurdod Porthladd Aberdaugleddau (APA). O fewn eu cylch gwaith mae safle casgliad solar 5MW ger y porthladd sydd wedi鈥檌 gysylltu鈥檔 uniongyrchol 芒鈥檙 grid. Bydd piSCES yn integreiddio鈥檙 ased hwn i fatrics ynni鈥檙 porthladd gan greu buddion i APA sy鈥檔 unol 芒鈥檌 strategaeth ynni.
THERMOSS (拢300,000)
Prosiect rheoli ynni Ewropeaidd sydd am oresgyn rhwystrau at fanteisio ar systemau Gwresogi ac Oeri Ardal (GOA) yn Ewrop, gan gynnwys yn y DU, drwy ddylunio鈥檙 genhedlaeth nesaf o GOA gyda chyfran sylweddol a mwy o ynni adnewyddadwy, effeithlonrwydd gweithredol ac effaith lai ar yr amgylchedd. Mae THERMOSS yn canolbwyntio ar adeiladau preswyl sy鈥檔 gysylltiedig 芒 rhwydweithiau gwresogi, gan gynnig ateb sy鈥檔 helpu i gysylltu anheddau hen a newydd.
PENTAGON (拢300,000)
Nod PENTAGON yw creu cenhedlaeth newydd o eco-ardaloedd sy鈥檔 manteisio ar ystod eang o ffynonellau cynhyrchu ynni adnewyddadwy, a alluogir gan wasanaethau rheoli ynni datblygedig sy鈥檔 gweithredu ar gludwyr ynni gwahanol (thermol, nwy a thrydan). At hynny, mae鈥檙 prosiect yn ymchwilio i ddefnydd technoleg cadwraeth ynni (gan gynnwys p诺er i nwy) i wella hyblygrwydd y cyflenwad ynni. Mae Cyngor 艾叉A片 yn rhan o鈥檙 gwaith, ar safle The Works ar hen waith dur Glyn Ebwy, fel rhan o鈥檙 ymdrechion i leihau tlodi tanwydd yn y fwrdeistref sirol.
Mae ymchwilwyr yng nghanolfan BRE y Brifysgol hefyd yn datblygu llwyfan efelychiad ynni i helpu rheolwyr y cyfleuster, gan gynnwys rheolwyr ynni, i optimeiddio gweithrediad eu systemau ynni.
Defnyddir y dull efelychu yn y tri phrosiect, a hefyd ar saith safle ledled Ewrop.
Daw鈥檙 cyllid ar gyfer THERMOSS a PENTAGON o Horizon 2020, y rhaglen Ymchwil ac Arloesi fwyaf erioed yn yr UE, gyda bron 鈧�80bn o fuddsoddiad ar gael dros y saith mlynedd i 2020.
Mae arian yr UE ar gyfer piSCES yn dod o鈥檙 Gronfa Datblygu Rhanbarthol Ewropeaidd drwy raglen Gydweithredol Cymru Iwerddon. Rhaglen forol yw hon sy鈥檔 cysylltu sefydliadau, busnesau a chymunedau ar arfordir gorllewin Cymru ag arfordir de-ddwyrain Iwerddon.