Cafodd y Bwa Mawr yng Nglynebwy, un o鈥檙 pontydd rheilffordd cynnar mwyaf ym Mhrydain lle defnyddid ceffylau i dynnu llwythi ac oedd yn nodweddu lle鈥檙 dref yn hanes gwneud haearn a dur yng Nghymru, ei adfer i鈥檞 ogoniant blaenorol.
Wedi鈥檌 hadeiladu yn 1813, roedd y Bwa Mawr unwaith yn borth gogleddol i Waith Haearn Glynebwy ac yna mewn blynyddoedd diweddarach i waith dur enfawr Glynebwy. Mae bellach yn un o鈥檙 ychydig bethau sydd wedi goroesi i鈥檔 hatgoffa am orffennol diwydiannol cyfoethog yr ardal.
Mae鈥檙 strwythur 200 mlwydd oed mewn cyflwr rhesymol am ei oedran, oherwydd fod rhannau o gonsyrn strwythurol ym maril y bwa maen (tebyg i uniadau agored a mannau gwag) a achoswyd gan dd诺r yn mynd drwy鈥檙 strwythur yn ddi-dor dros y blynyddoedd. Fel canlyniad, gwnaed difrod sylweddol i ffabrig y bwa gyda wyneb y gwaith maen yn dadlamineiddio a鈥檙 uniadau morter yn cael eu golchi bant.
Lluniodd Adran Peirianneg y Cyngor gynnig i ddatrys y problemau a chadw鈥檙 strwythur a gafodd ei gymeradwyo gan CADW, gwasanaeth amgylchedd hanesyddol Llywodraeth Cymru.
Gwnaed y gwaith gan STRESS (Structural Repairs & Specialist Services).
Ail agorodd y ffordd dan y bwa yr wythnos ddiwethaf.
Dywedodd y Cynghorydd Helen Cunningham, Dirprwy Arweinydd ac Aelod Gweithredol Lle ac Amgylchedd:
鈥淩wy鈥檔 hynod falch y gallodd y Cyngor adfer a chadw鈥檙 rhan unigryw hwn o dreftadaeth ddiwydiannol 艾叉A片. Gwn na fu鈥檔 syml ar adegau felly diolch i bawb a fu鈥檔 gysylltiedig.
鈥淢ae sicrhau fod ein seilwaith lleol yn addas i鈥檙 diben yn bwysig i鈥檔 preswylwyr, busnesau ac ymwelwyr. Hoffwn fanteisio ar y cyfle hwn i ddiolch i breswylwyr lleol a phawb sy鈥檔 defnyddio鈥檙 ffordd yn gyson am eu hamynedd tra bod y gwaith hwn yn mynd rhagddo.鈥�
